بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ

معنای آیه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ بریده باد دو دست ابولهب، و مرگ بر او باد

تفسیر

اين سوره پنج آيه ای در اوائل دعوت آشکار پیامبر اکرم (ص) در مکّه نازل شده و تنها سوره ای است، که در آن با ذکر نام نسبت به یکی از دشمنان پیامبر اکرم(ص) یعنی ابولهب در حیات خودش حمله شده است.

پيامبر اكرم (ص) فرمود: كسي كه سوره تبّت را تلاوت كند، اميدوارم خداوند او و ابولهب را در يكجا (جهنّم) جمع نكند. (مجمع البيان)‌

از ابن عبّاس نقل شده: وقتي آيه ی: «وَ اَنذِر عَشيرَتَكَ الاَقرَبينَ» نازل شد و پيامبر مأمور شد فاميل هاي نزديكش را آشكارا انذار و به اسلام دعوت نمايد، آن حضرت بر فراز كوه صفا رفت و فرياد زد: خبر مهمّ. چون مردم مكّه اين صدا را شنيدند و به دور آن حضرت جمع شدند، فرمود: به من بگوييد اگر به شما خبر دهم، كه دشمنانتان در حال حمله به شما هستند، آيا مرا تصديق خواهيد كرد؟ گفتند: آري. ما هرگز از تو دروغي نشنيده ‏ايم. فرمود: من شما را از عذاب سخت خداوند انذار مي‏كنم. در اين موقع ابولهب گفت: مرگ بر تو، آيا ما را فقط براي همين سخن جمع كردي؟! در اين هنگام بود، كه اين سوره نازل شد.

نام ابولهب عبدالعزّيٰ يا عبدمناف بوده‌ و ازآن رو، خداوند وي را ابولهب خوانده است، كه او را به آتش نسبت دهد.

گفته اند: وقتى سوره «تَبَّتْ يَدا اَبِي لَهَبٍ» نازل شد، با سنگی در دست به طرف رسول خدا (ص) رفت. ابوبكر که در حضور آن جناب بود، عرض کرد: يا رسول الله، ام جميل است كه با خشم مى ‏آيد و گويا قصد اذيت تو را دارد. رسول خدا (ص) فرمود: او مرا نمى‏ بيند. ابوبكر گفته: امّ جميل نزديك آمد و از من پرسيد رفيقت كجاست؟ گفتم آنجايى كه خدا خواسته است. گفت: من به آمده‏ ام اگر او را ببينم اين سنگ را بر سرش زنم، چون او مرا هجو كرده، به لات و عزى سوگند كه من زنى شاعرم و مى‏ دانم چگونه هجوش كنم، اين را گفت و رفت، ابوبكر از رسول خدا (ص) پرسيد: راستى او تو را نديد؟ فرمود: نه، خداى تعالى حجابى بين من و او انداخت و مانع ديدنش شد. (مجمع و روح المعانی)

شخصي به نام «طارق محاربي» ‏گويد: من در بازار «ذي المجاز» (نزديك عرفات) بودم، ناگهان جواني را ديدم، كه صدا مي‏ زند: اي مردم! بگوئيد: لااِلهَ اِلّا اللهُ، تا رستگار شويد و مردي را پشت سر او ديدم، كه با سنگ به پشت پاي او مي ‏زند، به گونه ‏اي كه خون از پاهايش جاري بود و فرياد مي‏زد، مردم! اين دروغگوست، او را تصديق نكنيد! من پرسيدم اين جوان كيست؟ گفتند: محمّد» است، كه گمان مي كند پيامبر مي‏ باشد و اين پيرمرد عمويش ابولهب است، كه او را دروغگو مي‏ خواند. (مجمع)

از آن جا كه ابولهب در مقابل دعوت پيامبر اكرم (ص) به آن حضرت گفت: «تَبّاً لَكَ: مرگ برتو»، در اين سوره، كه پاسخ اوست، مي فرمايد: به نام خداوند بخشنده مهربان؛ بريده باد دو دست ابولهب و مرگ بر او.

بريدن شدن دو دست، به معني بي نتيجه ماندن كارهاست.

سلمان فارسي از اهل بيت پيامبر(ص) مي شود: «اَلسَّلمانُ مِنّا اَهلُ البَيتِ» و ابولهب عموي آن حضرت مورد لعن و نفرين خداوند قرار مي گيرد.

تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان

شبهات