اللَّهُ الصَّمَدُ

معنای آیه

خدای صمد [ثابت - متعالی‌]،

تفسیر

اين آيه در توصيف ديگري از آن ذات مقدّس يكتا مي‏ فرمايد: خداوند بي نيازي كه همه بدو روي آرند.

محمّد حنفيّه از اميرمؤمنان(ع) در باره صمد سؤال كرد، حضرت فرمود: تأويل صمد آن است، كه او نه اسم است و نه جسم، نه مانند و نه شبيه دارد و نه صورت و نه تمثال نه حدّ وحدود، نه محلّ و نه مكان، نه «كيف» و نه اينجا و نه آنجا، نه پر است و نه خالي، نه ايستاده است و نه نشسته، نه سكون دارد و نه حركت، نه ظلماني است و نه نوراني، نه روحاني است و نه نفساني، و در عين حال هيچ محلّي از او خالي نيست و هيچ مكاني گنجايش او را ندارد، نه رنگ دارد و نه بر قلب انساني خطور كرده و نه بو براي او موجود است، همه اينها از ذات پاكش منتفي است. (بحار3/230)

و امام حسين(ع) در پاسخ مردم بصره، كه به آن حضرت در مورد معني صمد نوشتند،‌ فرمود:‌ خداوند صمد كسي است، كه از چيزي به وجود نيامده و در چيزي وجود ندارد و بر چيزي قرار نگرفته، آفريننده ی اشياء و خالق آن هاست،‌ همه چيز را به قدرتش به وجود آورده، آنچه را براي فنا آفريده به اراده اش از هم متلاشي مي شود‌ و آنچه را براي بقا خلق كرده به علمش باقي مي ماند، اين است خداوند صمد. (مجمع البيان)

امام حسين (ع) فرموده: صمد كسى است كه در منتهاى سيادت و آقايى است، ذاتى است دائم ازلى و جاودانى، وجودى است كه جوف ندارد، كسى است كه نمى‏ خورد و نمى‏ آشامد و نمى‏ خوابد. (بحار 3/ 223)

دانشمندان می گویند: تمام اشياء جهان مادّه، از ذرّات بسيار ریزی به نام «اتم» تشكيل يافته و اتم خود دو قسمت دارد: هسته مركزى و الكترون هايى كه به دور آن در گردشند و ميان هسته و الكترون ها فاصله زيادى وجود دارد؛ ازاین رو معنی این که امام حسین (ع) می فرماید: صمد وجودى است كه تو خالى و اجوف نيست، یعنی خدا مادّی نیست

تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان

شبهات