معنای آیه
تفسیر
پس از آن که فرمود: «خدا جز فاسقان را گمراه نمی کند» در اين آيه می فرمايد: «فاسقان کسانی اند، که پيمان خدا را پس از آن که محکم بستند، مي شکنند، آنچه را خدا بدان فرمان داده می گسلند و در زمين فساد می کنند. آن ها همان زيانکارانند.»
چه زياني از اين بالاتر که انسان تمام سرمايه هاي مادّي و معنوي خود را که مي تواند با آن ها در دنيا و آخرت به سعادت کامل برسد، در طريق بدبختي و سيه روزي خود به کار گيرد.
بعد از سخن از اضلال کيفری فاسقان، در اين آيه به برخی از صفات فاسقان و در رأس آنها «نقض عهد الاهی» می پردازد، که جامع صفات رذيله آنان است و خدا از طريق عقل و فطرت از انسان بر آن پيمان گرفته است.
بغضی از پيوندهايي که خدا مردم را بدان ها امر کرده، عبارتند از: خداوند از انبيا پيمان گرفته تا آيات الاهى را به مردم بگويند. «وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُمْ» (احزاب، 7) و از اهل كتاب تعهّد گرفته تا كتمان حقايق نكنند و به بشارتهاى تورات و انجيل كه در باره پيامبر اكرم (ص) آمده است عمل كنند: وَ إِذْ أَخَذَ اللهُ مِيثاقَ الَّذِينَ اُوتُوا الْكِتابَ» (آلعمران، 186) و از عامّه مردم نيز عهد گرفته، به فرمان الاهى عمل كرده و راه شيطان را رها كنند: «اَلَم اَعهَد اِلَیکُم یا بَنی آدَمَ اَن لاتَعبُدِ الشَّیطانَ اِنَّهُ لَکُم عَدُوٌّ مُبینٌ؛ وَ اَنِ اعبُدونی، هذا صراطٌ مستقیمٌ.» (یس، 60)
عهد خدا و پیمان الاهی یعنی خداوند روح و باطن انسان را طوری سرشته، که پروردگارش را بشناسد، از شيطان و هواى نفس تبعيت نکند و به دعوت رهبران الاهى برای هدایت به صراط مستقیم پاسخ مثبت دهد.
اميرمؤمنان (ع) در خطبه اوّل نهج البلاغه می فرماید: «فَبَعَثَ فيهِم رُسُلَهُ وَ واتَرَ اِلَيهِم اَنبِياءَهُ، لِيَستادوهُم ميثاقَ فِطرَتِهِ: خداوند پيامبرانش را يكى پس از ديگرى به سوى مردم فرستاد، تا از آنها بخواهند كه به پيمان فطرى خويش عمل كنند.
به تعبيری روشن تر پیمان فطری و عهد الاهی یعنی خداوند هر موهبتى به انسان ارزانى داشته، عملاً پيمانى با زبان آفرينش از او گرفته است، به او چشم داده يعنى با اين چشم حقايق را ببين، گوش داده يعنى صداى حق را بشنو ... و فاسقان که از هدایت فطری بهره نمی گيرند يا از نيروهاى خدا داد در مسير خطا استفاده می كند، پيمان خدا را شكسته اند.
رسول خدا (ص) فرمود: پيوند با خويشان شهرها را آباد می سازد و بر عمرها می افزايد؛ هرچند انجام دهندگان آن از نيکان نباشند. (سفينه 1/514)
از پيامبر اكرم (ص) پرسيدند: مبغوض ترين عمل در پيشگاه خدا كدام است؟ فرمود: شرك به خدا. پرسيدند: بعد از آن؟ فرمود: قطع رحم. (سفينة البحار، مادّه رحم)
امام سجّاد (ع) به فرزندش فرمود: «اِيّاكَ وَ مُصاحِبَةَ القاطِعِ لِرَحِمِهِ؛ فَاِنِّى وَجَدتُهُ مَلعوناً فى كِتابِ الله: از معاشرت با كسي كه قطع رحم كرده بپرهيز، كه قرآن كريم او را ملعون شمرده است. (سفينة، مادّه رحم)
امام صادق (ع) فرموده: پيوند خويشاوندى را حتّىٰ با جرعه اى آب محكم كن و بهترين راه براى خدمت به آنان اين است كه از تو آزارى نبينند. (سفينة البحار، مادّه رحم)
قرآن کریم فرموده: «فَهَل عَسَيتُم اِن تَوَلَّيتُم أَن تُفسِدوا في الاَرضِ وَ تُقَطِّعوا اَرحَامَكُم: آيا احتمال نمي دهيد اگر رو گردانيد، در زمين تباهي كنيد و قطع رحم نماييد؟ (محمّد(ص)، 22)
در حديث آمده: صله رحم اميرمؤمنان و ائمّه معصومين (ع) مي باشند و در حديث است: برترين رحم، رحم محمّد (ص) است. (تفسير لاهيجي)
سوّمين نشانه ی فاسقان فساد در زمين است؛ زيرا هدفشان تنها عيش و نوش و لذّت است و براي رسيدن به اين امور هم از انجام هيچ عملي خودداري نمي کنند
تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان
شبهات