معنای آیه
تفسیر
بعد از بيان ايمان و کفر و نفاق، از آنجا كه کفر و نفاق از عدم درك محتواى نبوّت پيامبر اسلام (ص) و اعجاز قرآن نشأت می گيرد، در آياتی به بيان معجزه جاويدان «قرآن کريم» پرداخته، مي فرمايد: «اگر در وحی بودن آنچه ما بر بنده مان نازل کرده ايم، ترديد داريد و احتمال مي دهيد آن را خودش انشاء کرده، اگر راست مي گوييد، شما هم که بشري مثل اوييد، سوره ای مانند آن بياوريد و گواهانتان غير از خدا را هم بخوانيد که تصديق کنند، آورده شما مثل يکي از سوره هاي قرآن است.
ضمير در (مِثلِهِ) يا به (ما) در (مِمّا نَزَّلنا) که قرآن است برمى گردد يعنی مثل قرآن بياوريد و يا به (عبد)، برمی گردد، يعنی چون اين بنده درس نخوانده که قرآن آورده، بياوريد. و اين هم دلالت دارد بر اين كه كوچك ترين سوره قرآن هم معجزه است و آوردن مانندش محال.
«اِن کُنتُم صادِقين» برای تحريک مخالفين قرآن به مبارزه است؛ يعنی اگر راست می گوييد و قرآن کلام بشر است، شما هم که بشريد يک سوره مانند قرآن بياوريد و پس از اظهار عجز اعتراف کنيد، که قرآن به طور مسلّم امری الاهی است.
پيامبران با استدلال و موعظه و جدال نيكو به سوى خدا هدايت می کنند و برای اثبات ادّعای از سوى خدا بودنشان يک عمل خارق العادّه به نام «معجزه» انجام می دهند. دين جاويد، معجزه ى جاويد مى خواهد، تا هر انسانى در هر زمان و مكانى، اگر دچار شكّ و ترديد شد، بتواند خود آزمايش كند. «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ»
خداوند در قرآن، بارها مخالفان اسلام را دعوت به مبارزه كرده و فرموده: اگر اين كتاب را از سوى خدا نمى دانيد و ساخته وپرداخته خود پیامبر مى دانيد، به جاى اين همه مبارزه، «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ: كتابى مثل قرآن بياوريد.» در جاى ديگر تخفیف داده و فرموده: «فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ: ده سوره مانند سوره های قرآن بیاورید. (هود، 13) و در جاى ديگر تخفیف را به حدّ اعلا رسانده و فرموده: «فاتوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ: مانند يك سوره قرآن بیاورید. به علاوه براى اين كار از تمام قدرتها و ياران و همفكران خود در سراسر جهان برای آورن مثل یک سوره قرآن دعوت كنيد. (يونس، 38)
تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان
شبهات
سئوال: آیا تفسیر این آیه نیازی به روایت دارد؟