صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ

معنای آیه

کرند، لالند، کورند؛ بنابراین به راه نمی‌آیند

تفسیر

و در اين آيه مي فرمايد: منافقين همچون کر و گنگ و کورند؛ نه گوششان مي شنود، که با شنيدن صداي کسي راه را از او بپرسند؛ و نه زباني دارند، که استغاثه کرده و کمکي بطلبند؛ و نه چشمي دارند که جائي را ببينند؛ و چون هيچ يك از وسائل اصلى درك حقايق را ندارند از راهشان باز نمى‏ گردند؛ بلکه در همان نقطه حيران و سرگردان می مانند و دفن می گردند. جزاى كسى هم كه در دنيا خود را به كورى و كرى و لالى مى‏زند، كورى و كرى و لالى آخرت است. كسى كه از عطاياى الاهى در راه حقّ بهره نگيرد، همانند كسى است كه فاقد آن نعمت‏هاست.

در اين دنيا بي راهه ها فراوان اند؛ امّا صراط مستقيم براي وصول به حق يکي بيش نيست و آن چراغ پرفروغ وحي است؛ ولي کسي که نقشه هاي فريبکارانه اي برخلاف مسير الاهي بکشد؛ اين نقشه ها اندکي او را پيش مي برند؛ ولي به زودي به بن بست مي رسد؛ چون باطل همچون برق لحظه اي مي جهد و خاموش مي شود. منافق نيز با اظهار ايمان از مزاياي اسلام مانند ارث و ازدواج و معامله با مسلمين استفاده مي کند؛ ولي چون مرگش فرا رسد، که موقع استفاده کامل از ايمان است، در ميان ظلمت هائي که با اعمال خود فراهم ساخته، مي ماند؛ به طوري که نه راه خروجي از مرگ دارد و نه فريادرسي که به دادش برسد.

انسان مسافری است رهسپار لقای الاهی و نيازمند نوری است، تا در اين مسير راه او را روشن سازد؛ ولی منافقان، که نه از نور فطرت برخوردارند و نه از نور اسلام و قرآن، خدا آن ها را در تاريکی به حال خود رها می کند؛ از اين رو، پيامبر اکرم (ص) به درگاه خدا عرض می کند: «اَللّهُمَّ لاتَکِلنی اِلیٰ نَفسی طَرفَةَ عَينٍ اَبَداً: خدايا، يک لحظه مرا به حال خود وامگذار » (بحار 15/384) ؛ چه انسان اگر عقل و فطرتش را با نور وحی روشن نکند، با غرايز و شهواتش سقوط خواهد کرد.

منافقان که از وسايل ادراکی (قلب، گوش و چشم) برای شناخت معارف الاهی بهره نمی گيرند، در واقع همانند کسانی اند،که فاقد اين ادراکاتند. (صُمٌّ بُکمٌ عُمیٌ).

تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان

شبهات