وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَىٰ لَن نَّصْبِرَ عَلَىٰ طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنبِتُ الْأَرْضُ مِن بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا ۖ قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَىٰ بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ ۚ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُم مَّا سَأَلْتُمْ ۗ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللَّهِ ۗ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ۗ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُوا يَعْتَدُونَ ‎

معنای آیه

و [یاد کنید] هنگامی که گفتید: ای موسی! ما هرگز بر یک نوع غذا صبر نمی کنیم، پس از پروردگارت بخواه تا از آنچه زمین می رویاند از سبزی و خیار و سیر و عدس و پیازش را برای ما آماده کند. [موسی] گفت: آیا شما به جای غذای بهتر، غذای پست تر را می خواهید؟! [اکنون که چنین درخواست ناروایی دارید] به شهری فرود آیید که آنچه خواستید، برای شما آماده است. و [داغِ] خواری و بیچارگی و نیاز بر آنان زده شد و سزاوار خشم خدا شدند؛ این [خواری و خشم] به سبب آن بود که آنان همواره به آیات خدا کفر می ورزیدند و پیامبران را به ناحق می کشتند؛ این [کفرورزی و کشتن پیامبران] به علت آن بود که [از فرمانِ من] سرپیچی نمودند و پیوسته [از حدود حق] تجاوز می کردند.

تفسیر

در اين آيه بيان مي دارد، از آنجا که بني اسرائيل مردمي زيادت طلب و پرتوقّع بودند، به جاي شکرگزاري از آن همه نعمت از جمله «منّ و سلويٰ» در آن بيابان بي آب و علف، گفتند: اي موسيٰ، تحمّل يك نوع غذا بر ما مشكل است، از پروردگارت سبزي، خيار، سير يا گندم، عدس و پياز كه از زمين مي رويند براي ما بطلب، که موسيٰ (ع) هم ضمن اظهار تأسّف از اين که غذاي پست تر را به جاي غذاي بهتر انتخاب مي کنند، به آن ها گفت: اگر مي خواهيد از همه چيز کامياب گرديد، کوشش کنيد از اين بيابان بيرون رويد و خود را به شهري از شهرها برسانيد، تا هر آنچه را که مي خواهيد در آنجا به دست آريد.

بعد قرآن مجيد مي فرمايد: ولي از آنجا که بني اسرائيل مردمي گناهکار و متجاوز بودند و آيات خداوند را انکار کرده و انبيا را که خداوند از باب لطف براي هدايت آن ها فرستاده بود، مي کشتند، به ذلّت و خواري افتادند و گرفتار غضب الاهي گشتند.

«فَادعُ لَنَا رَبَّكَ: از پروردگارت بخواه»‌ مي رساند بني اسرائيل خداي موسيٰ را خداي خود نمي دانستند؛ زيرا ادب اقتضا مي كرد بگويند: «فَادعُ لَنا رَبَّنا: از پروردگار ما بخواه».

از جمله: «ضُرِبَت عَلَيهِمُ ٱلذِّلَّةُ وَالْمسکَنَةُ» بر مي آيد که يهود همواره با ذلّت و مسکنت دست به گريبان خواهند بود. «ذلّت» در تحت حكومت ديگران قرارگرفتن و ‌مسكنت ممكن است فقر و تهي دستي باطني باشد، كه از جمع آوري مال سيرايي ندارند.

امام صادق (ع) در مورد: «ذالِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللهِ» فرمود: به خدا سوگند انبيا را با دست خود نزدند و با شمشيرهاى خود نكشتند، و لكن سخنان ايشان را شنيدند و در نزد نااهلان، آن را فاش كردند، در نتيجه دشمن ايشان را گرفت و كشت، پس مردم كارى كردند كه انبياء هم كشته شدند و هم به آنها تجاوز شد و هم گرفتار مصائب گشتند.

تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان

شبهات