بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَىٰ

معنای آیه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ سوگند به شب هنگامی که فرو پوشد

تفسیر

اين سوره در «مكّه» نازل شده و 21 آيه دارد. در اين سوره بعد از سوگندهايي بيان مي دارد، كه انفاق كنندگان باتقوا در خوشبختي و آرامش اند و بخيلان منكر جزاي قيامت در سختي و بدبختي.‌ آن گاه همگان ـ مخصوصاً بخيلان را از آتش دوزخ انذار مي كند و بيان مي دارد انسان با انفاق در راه خدا مي تواند خود را از عذاب دوزخ برهاند.

رسول اكرم (ص) فرموده: هركه اين سوره را تلاوت كند، خدا آن قدر به او مي‏ بخشد، كه راضي شود، او را از سختي ها برهاند و مسير زندگي را برايش آسان سازد». (مجمع)

شاخه ی نخل مسلماني بالاي خانه ی مرد فقيري قرار گرفته بود؛ و چون موقع چيدن خرما چند دانه از خرماها به خانه ی فقير مي افتاد و كودكانش آنها را برمي‏ داشتند، آن مرد از نخل فرود مي‏ آمد و خرماها را از دستشان مي‏ گرفت. مرد فقير به پيامبر (ص) شكايت برد. پيغمبر (ص) صاحب نخل را ملاقات كرد و به او فرمود: اين درختي كه شاخه‏ هايش بالاي خانه ي فلان كس آمده است به من مي‏ دهي، تا در مقابل آن نخلي در بهشت از آن تو باشد. آن مرد گفت: من درختان نخل بسياري دارم و خرماي هيچ كدام به خوبي اين درخت نيست و حاضر به چنين معامله ‏اي نيستم. يكي از ياران رسول خدا (ص) به نام «ابودحداح» به آن حضرت عرض كرد: اگر من اين درخت را از اين مرد خريداري و به شما واگذار كنم، همان چيزي را كه به او مي ‏داديد به من عطا خواهي كرد؟ فرمود: آري. ابودحداح نزد صاحب نخل رفت و از او خواست آن را به او بفروشد. صاحب نخل گفت: من آن را تنها در مقابل چهل نخل مي فروشم. ابودحداح گفت:‌ حاضرم. آن شخص چند نفر را شاهد گرفت و آن نخل را در مقابل چهل نخل به او داد. آن گاه ابودحداح خدمت پيامبر (ص) رفت و عرض كرد: اي رسول خدا، نخل به ملك من در آمد و من هم آن را تقديم شما مي‏ كنم. رسول خدا (ص) به صاحب خانه گفت: اين نخل از آن تو و فرزندان توست. اينجا بود، كه سوره ي ليل نازل شد و گفتني ها را در باره بخيلان و سخاوتمندان گفت. (مجمع البيان)

خداوند در اين سوره به سه چيز از مخلوقاتش سوگند مي خورد و مي‏ فرمايد: «به نام خداوند بخشنده مهربان؛ قسم به شب وقتي كه زمين را بپوشاند.

سايه ‏ى شب يك نعمت بزرگ است كه در آن تعديل حرارت، آسايش جسم، آرامش روح و نيايش‏هاى خالصانه انجام مى‏ گيرد.

تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان

شبهات