بِّسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ

معنای آیه

بِّسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ ما [قرآن را] در شب قدر نازل کردیم.

تفسیر

اين سوره 5 آيه اي، هم احتمال مكّي بودن دارد و هم مدني بودن. ‏محتواي اين سوره بيان نزول قرآن مجيد در شب قدر و بيان اهمّيّت شب قدر و بركات و آثار مادّی و معنوی آن است.

پيامبر اكرم (ص) فرمود: هركه سوره ی قدر تلاوت كند، پاداش كسي دارد، كه ماه رمضان را روزه گرفته و شب قدر را احيا داشته است. (مجمع)

پيامبر اکرم (ص) فرمود: در خواب ديدم بني اميّه بر منبرم بالا می روند، اين معنا برمن گران آمد‌ و خداي تعاليٰ در اين مناسبت سوره «اِنّا اَنزَلناهُ في لَيلَةِ القَدرِ»‌ را بر من نازل كرد. (درّمنثور)

در حديثي آمده:‌ كسي كه سوره قدر را در نماز واجب بخواند، خطاب مي شود:‌ خداوند گذشته تو را بخشيد، از نو آغاز كن. (وسايل 6/79)

امام رضا (ع) فرموده: كسي كه در زيارت قبور مؤمنين‌ سوره قدر را هفت مرتبه بخواند، خداوند آن مردگان و كسي كه اين سوره را تلاوت كرده،‌ مي آمرزد. (نورالثّقلين)

البتّه اين فضيلت ها براي كسي است كه عامل به مفاد اين سوره باشد.

به نام خداوند بخشنده مهربان؛ ما این (قرآن) را در شب قدر نازل كرديم.

خداوند، امور عالم را از طريق فرشتگان و با واسطه آنان به انجام مى‏ رساند؟ لذا در بسيارى از آيات قرآن کریم، فعل‏ها و ضميرهاى مربوط به خداوند به صورت جمع آمده است. چنان كه در آغاز اين سوره مى‏ فرمايد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ» ما قرآن را نازل كرديم.

تعبير انزال مي رساند، كه تمام قرآن در اين ماه نازل گرديده؛ چنان كه در جاي ديگر هم مي فرمايد:‌ «وَالكِتابِ المُبينِ، اِنّا اَنزَلناهُ في لَيلَةٍ مُبارَكَةٍ: سوگند به اين كتاب روشنگر،‌ ما آن را در شبي مبارك نازل كرديم». (دخان 2 و 3) و از آنجا كه مي دانيم قرآن كريم تا آخرين روزهاي عمر پيامبر اكرم (ص) نازل شده،‌ معلوم مي شود،‌ قرآن كريم دو جور نازل شده: يكي يك پارچه در شب قدر و يكي هم به تدريج در طول 23 سال.

نزول دفعي قرآن كريم بر قلب پيامبر (ص) در ماه رمضان و شب قدر بوده؛ ولي نزول تدريجي آن بر پيامبر اكرم (ص) در ماه رجب صورت گرفته و تا 23 سال ادامه داشته است.

امام صادق (ع) فرموده: «تقدير مقدّرات در شب نوزدهم و تحكيم آن در شب بيست و يكم و امضا در شب بيست وسوّم است» (نورالثّقلين).

روايات اهل تسنّن بيشتر برآنند بيست و هفتم شب قدر است. (درّمنثور)

تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان

شبهات