بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا

معنای آیه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ سوگند به مادیانهائی که با همهمه تازانند و با سم‌[های‌] خود از سنگ آتش می‌جهانند!

تفسیر

سوره عاديات در «مدينه» نازل شده و 11 آيه دارد. در اين سوره بعد از ذكر سوگندهاي مهمّي بيان مي دارد: از آنجا كه انسان دوستدار خير خلق شده و خير را هم مي شناسد، اگر انجام ندهد، ديگر بر خدا حجّتي ندارد، بلكه خدا بر او حجّت دارد.

پيامبر اكرم (ص) فرموده: هركه عاديات را تلاوت كند، به اندازه ی هر حاجي كه شب عيد قربان در «مزدلفه» حضور يابد، ده حسنه به او داده مي‏ شود. (مجمع البيان)

امام صادق (ع) فرموده: هركه بر خواندن «والعاديات» مداومت كند، خدا روز قيامت او را با اميرمؤمنان (ع) مبعوث مي‏ كند و در جمع او و ميان دوستان او خواهد بود. (مجمع)

البتّه اين پاداش ها براي مؤمن و عامل به محتواي سوره است.

گفته اند: اين سوره بعد از جنگ «ذات السّلاسل« نازل شد و ماجرا چنين بود: در سال هشتم هجري به پيامبر اكرم (ص) خبر رسيد سواران بسياري در سرزمين يابس جمع شده و عهد كرده‏ اند اسلام را متلاشي كنند. پيامبر اكرم (ص) عدّه زيادي از اصحاب را به سركردگى بعضي از صحابه از جمله: ابوبكر،‌ عمر و عمروعاص به سراغ آن ها فرستاد، ولي بعد از گفت وگوهايي بدون نتيجه بازگشتند.

بالاخره پيامبر (ص) علي (ع) را با عدّه اي از مهاجرين و انصار به نبرد آن ها اعزام فرمود. آن ها با سرعت شبانه به سوي منطقه دشمن حركت كردند و صبحگاهان دشمن را در حلقه محاصره گرفتند و چون اسلام را بر آن ها عرضه داشتند و نپذيرفتند به آن ها حمله كردند، عدّه‏ اي از آنان را كشتند و زنان و فرزندانشان را اسير كردند و اموال فراواني به غنيمت گرفتند. در حالى كه هنوز سربازان اسلام به مدينه باز نگشته بودند، پيغمبر خدا (ص) سوره والعاديات» را در نماز صبح تلاوت فرمود، بعد از پايان نماز اصحاب عرض كردند: ما تا کنون چنین سوره ای نشنيده بوديم. فرمود: آرى، على ع بر دشمنان پيروز شد و جبرئيل ديشب با آوردن اين سوره به من بشارت داد. چند روز بعد على (ع) با غنائم و اسيران به مدينه وارد شد. (مجمع)

بعضى گفته اند: جریان ذات السّلاسل از مصاديق آيه است؛ چون «وَالْعادِياتِ ضَبْحاً» سوگند به شتران حاجيانی هم كه از سرزمين عرفات به مشعر الحرام و از مشعر نفس زنان به سوى منى حركت مى‏ كنند، می شود؛ ولی «وَالعادیات ضبحاً» معمولاً به اسباني كه در برخورد سم هايشان با سنگ هاي بيابان جرقه ها افروزند، به کار می رود، نه در مورد نفس شتران.

اين سوره با سوگندهايي آغاز شده، مي ‏فرمايد: به نام خداوند بخشنده مهربان؛ سوگند به اسبان تيزپا، كه نفس زنان پيش مي‏ تازند.

تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان

شبهات