إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ

معنای آیه

مگر کسانی که گرویده و کارهای شایسته کرده و همدیگر را به حق سفارش و به شکیبایی توصیه کرده‌اند

تفسیر

بعد از اين كه بيان فرمود: «سوگند به عصر همه ی انسان ها در زيانند» يك دسته را استثنا كرده، مي فرمايد: «مگر كساني كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‏ اند و يكديگر را به حقّ سفارش كرده و يكديگر را به صبر توصيه نمايند».

ابن عباس در تفسير «وَالْعَصْرِ إِنَّ الإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ» گفته: منظور از اين انسان ابوجهل بن هشام است و در تفسير «إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» گفته: منظور على و سلمان است. (درّ منثور)

امام هادى (ع) فرمود: «اَلدُّنيا سوقٌ رَبِحَ فيها قَومٌ وَ خَسِرَ آخِرون‏: دنيا بازارى است، كه گروهی در آن سود مى‏ برند و گروهى زيان‏». (تحف العقول، كلمات امام هادى ع).

اميرمؤمنان على (ع) فرمود: «نَفَسُ المَرءِ خُطاهُ اِلىٰ أجَلِهِ: نفس هاى انسان گام هاى او به سوى مرگ است». (نهج البلاغه، حکمت 74)

و اميرمؤمنان (ع) فرمود‏: «اِنَّهُ لَيسَ لِاَنفُسِكُم ثَمَنٌ اِلَّا الجَنَّةَ فَلاتَبيعوها اِلّا بِها: براى وجود شما بها و قيمتى جز بهشت نيست، مبادا آن را به كمتر از آن بفروشيد». (نهج البلاغه، حکمت 456)

امام صادق (ع) در دعاى ماه رجب فرموده: «خابَ الوافدونَ عَلىٰ غَيرِكَ وَ خَسِرَ المُتَعَرِّضونَ اِلّا لَكَ: آنها كه بر غير تو وارد شوند مأيوس خواهند شد و آن ها كه به سراغ غير تو روند زيانكارند».

قرآن کریم براى نجات از خسران عظيم برنامه جامعى بر چهار اصل تنظيم فرموده است: اوّل ايمان به خدا و معاد و انبیای الاهی اوصياى آن ها و دستوراتشان، دوّم اعمال صالح که به منزله ی ميوه و ثمره ايمان است. سوّم دعوت به حق، تا همگان حق را از باطل بشناسند و از آن منحرف نشوند وچهارم سفارش يكديگر به صبر واستقامت که بدون آن نه مى‏ توان احقاق حق كرد یا عمل صالحى انجام دهد و يا ايمان خود را حفظ كند.

به راستى اگر مسلمانان این اصول چهارگانه را در زندگى فردى و اجتماعى اجرا كنند تمام مشكلات و نابساماني هاى آن ها حل مى‏ شود.

خداوندا، استقامت و توفيق تواصى به حق و صبر را به ما مرحمت كن.

تفسیر گوهر - تالیف دکتر رحمت الله قاضیان

شبهات